Depresyon Nedir?

Depresyon en genel tanımıyla, düşünce ve duygu yapımızın olumsuz etkilendiği, uzun süreli çökkün hissettiğiniz ve eskiden zevk alınan aktivitelerden zevk almama ile seyreden bir psikolojik rahatsızlıktır. Toplumda oldukça sık rastlanır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünyada iş görmemezliğe sebep olan birinci rahatsızlık bel ağrısı iken, ikincisi majör depresif bozukluktur¹. Bu kadar ciddi bir rahatsızlık göz ardı edilmemelidir.

Depresyon birçok alt dalı olan bir rahatsızlığın genel bir adıdır. Bu yazı, depresyonu daha yakından tanımaya ve depresyonda olduğundan şüphelenenlere yardımcı olmak amacıyla yazılmıştır.

• Çökkün hissetme ve eskiden yapılan uğraşlardan zevk alamama (bu en önemli belirtidir)
• Yeme isteğinde eskiye göre artma ya da azalma. Eğer arttı ise daha çok abur cubur tarzı gıdalara yönelme
• Uykusuzluk veya aşırı uyuma
• Neredeyse her gün bitkinlik hissetme ve içsel harekete geçme dürtüsünün azlığı
• Değersizlik ve suçluluk duygularına günün çoğunluğunda kapılma
• Başkalarının söylediklerine ya da işinize odaklanma zorluğu
• Etrafınızdakiler tarafından son zamanlarda gergin, endişeli, sıkıntılı olduğunuzun veya normalden daha yavaş hareket ettiğinizin/konuştuğunuzun söyleniyor olması
• Kendi hayatını sonlandırmaya dair düşünceler
• Bu belirtiler, bir fizyolojik rahatsızlığa, madde kullanımına/yoksunluğuna veya bir kayıp sonrası yas dönemine eşlik ediyorsa, depresyon dışında değerlendirilmelidir.

Distimi (kronik/süreğen depresyon)

Bu depresyonun bir alt dalıdır ancak majör depresyon bozukluğu kadar göz önünde değildir. Bunun sebebi; kişi pek mutlu olmasa da, günlük hayatında yapması gerekenleri (işe gitme, ev işleri vs.) yerine getirmeye genellikle devam eder. Toplumumuzda yaygın olduğunu gözlemlediğim ancak bir sorun olduğunu farkında olmadığımız bu psikolojik rahatsızlığa yer vermek istedim.

Aşağıdaki belirtilerin bazıları iki yıl veya daha uzun süredir kişi ya da yakınları tarafından gözlemleniyorsa, distimi düşünülebilir:

• Çökkünlük
• Yeme içme isteğinde artma ya da azalma
• Aşırı uyuma ya da uykusuzluk
• Süreğen bitkinlik
• Kişinin kendine duyduğu saygıda azalma
• Süreğen bitkinlik
• Odaklanma güçlükleri
• Umutsuzluk/suçluluk duyguları
• Bu belirtiler, bir fizyolojik rahatsızlığa, madde kullanımına/yoksunluğuna eşlik ediyorsa, depresyon dışında değerlendirilmelidir.

Yıkıcı Duygudurum Düzensizliği

Depresyonun bu alt kategorisinin de gözlemlerime dayanarak toplumda yaygın olduğunu düşünmeme rağmen, bir rahatsızlık olarak değerlendirilmediğini, daha çok kişilik yapısının “öfkeli” olarak algılandığı bir rahatsızlıktır. Kendinizde veya bir yakınınızda aşağıdaki belirtileri yaklaşık bir seneyi aşan süre zarfında gözlemliyorsanız depresyon olabileceğini göz önünde bulundurabilirsiniz.

• Söz (öfkeyle edilen hakaretler) veya davranış (eşya ya da kişilere karşı saldırganlık) ile dışa vurulan, karşılaşılan durum ile kıyaslandığında büyük derecede orantısız öfke patlamaları
• Öfke patlamalarının haftada 3-4 kez tekrarlanması
• Öfke patlamaları olmayan zamanlarda hemen her gün çabuk sinirlenebilme

Özet olarak, üzüntülü hissettiğimiz her hal depresyon olarak algılamamak gerekir. Depresyon birçok yönü olan, duygu ve düşüncelerimizi etkileyen, hayat kalitemizi düşüren ciddiye alınması gereken bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu bilgilerin, günlük hayatımızda hissettiğimiz üzüntüler ile depresyon arasındaki farkı ve hangi durumlarda depresyondan şüphelenmemiz gerektiğini anlamada katkısı olmasını ümit ederim.

Bu yazı psikolojik durumunuz hakkında işinize yarayabilecek bilgileri aktarma amaçlıdır. Sadece bu yazıdan yola çıkarak tanı konamaz veya psikolojik değerlendirme yapılamaz. Bu yazı tanı veya psikolojik değerlendirme değildir.

Yararlanılan kaynak:

_{Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014.}